پرسش :

نام کلیات خمس در منطق ارسطو چیست؟


شرح پرسش :
پاسخ :
در کتاب‌های منطق برای کلمه کلیات خمس در منطق ارسطو نام خاصی ذکر نشده است. دلیل این مطلب این است که ارسطو مبحث کلیات خمس را در منطق خود مطرح نکرده است، بلکه بعد از وی فرفریوس حکیم(از شاگردان فلوطین)[1] برای مباحث منطق ارسطو مدخلی را اضافه کرده است. کلمه «مدخل» در زبان یونانی «ایساغوجی» است.[2] از آن‌جا که فرفریوس در آن مدخل کلیات خمس را مطرح کرده است؛ از این‌رو، منطقیین مسلمان کلیات خمس را گاهی ایساغوجی می‌نامند؛ مثلا می‌گویند ذاتی چند قسم است، یکی ذاتی باب ایساغوجی، دیگری ذاتی باب برهان. شاید مرادف کلیات خمس در زبان یونان واژه «لوغیا» باشد، چنان‌که احتمالا به زبان سریانی «ملیلوثا» گفته می‌شود. [3]

پی‌نوشت‌ها:
[1]. ر. ک: تدین، مهدی، نهایت فلسفه(ترجمه نهایة الحکمة)، به کوشش، خسروشاهى، سید هادی)، ص 482، بوستان کتاب، قم، چاپ اول، 1387ش.
[2]. ر.ک: ابو نصر الفارابى، المنطقیات للفارابى، ج 1، ص 28، مکتبة آیة اللّه المرعشى، قم، چاپ اول، 1408 ق.
[3]. ر. ک: فایز الدایة، معجم المصطلحات العلمیة العربیة، ص 95- 96، دار الفکر، دمشق، چاپ:اول، 1410 ق.
منبع: islamquest.net